W związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie, obywatele tego kraju mogą pracować w Polsce na podstawie powiadomienia urzędu pracy. Oznacza to, że są zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę czy oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy. W styczniu br. znowelizowano ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy i wprowadzono pewne zmiany w procedurze zatrudniania na podstawie powiadomienia. Czego one dotyczą i jak obecnie pracodawcy, korzystając z przepisów ustawy specjalnej, mogą zatrudnić cudzoziemców z Ukrainy?
Masowy napływ uchodźców wojennych z Ukrainy do Polski sprawił, że wprowadzono przepisy ułatwiające polskim pracodawcom zatrudnianie obywateli Ukrainy. Od momentu wejścia w życie ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa możliwe jest powierzanie im pracy na podstawie powiadomienia. To bardzo prosta, bezpłatna procedura, która umożliwia zatrudnienie bez oczekiwania na wydanie dokumentu legalizującego zatrudnienie, takiego jak zezwolenie na pracę czy oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Pracodawca może najpierw podpisać umowę z cudzoziemcem (obywatelem Ukrainy), cudzoziemiec może rozpocząć pracę i w ciągu 14 dni od podjęcia pracy wystarczy o tym fakcie powiadomić właściwy urząd pracy, wysyłając „Powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy” przez serwis praca.gov.pl ( https://www.praca.gov.pl/eurzad/index.eup#/wyborSprawy/zatrudnianieCudzoziemcow ). Powiadomienie zawsze wysyła pracodawca (podmiot powierzający wykonywanie pracy) do właściwego (ze względu na swoją siedzibę lub miejsce zamieszkania) urzędu pracy (siedziba dotyczy osób prawnych, a miejsce zamieszkania osób fizycznych).
O powiadomieniu w ustawie
Kluczowy przepis dotyczący zatrudnienia obywatela Ukrainy na podstawie powiadomienia znajduje się w artykule 22 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Czytamy w nim:
„1. Obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy:
1) jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1
lub
2) jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
– jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi, a praca jest powierzana w wymiarze czasu pracy nie niższym niż wskazany w powiadomieniu lub liczbie godzin nie mniejszej niż wskazana w powiadomieniu oraz za wynagrodzeniem nie niższym niż ustalone według stawki określonej w powiadomieniu, proporcjonalnie zwiększonym w przypadku podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy.”
Punkt 1) dotyczy obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po 23 lutego 2022 r., z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto, cudzoziemcy powinni zadeklarować zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Punkt 2) dotyczy wszystkich innych obywateli Ukrainy, którzy legalnie przebywają w Polsce, np. na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, ruchu bezwizowego.
Z powyższego wynika, że każdy obywatel Ukrainy, który legalnie przebywa w Polsce, czy jako uchodźca, czy posiadając inny tytuł pobytowy, może być zatrudniony na podstawie bezpłatnego powiadomienia. Co ważne! Obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce w związku z działaniami wojennymi i są przez to objęci ochroną czasową mogą być zatrudnieni wyłącznie na powiadomieniu. Zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy nie są w tym przypadku właściwymi dokumentami, ponieważ wymagają innego tytułu pobytowego.
Kiedy nie trzeba wysyłać powiadomienia?
W artykule 22 ust. 1a czytamy, że obowiązek powiadomienia nie dotyczy przypadku, w którym obywatel Ukrainy wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z przepisami art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Oznacza to, że jeżeli obywatel Ukrainy ma np. wizę i pracuje w ramach oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy, pracodawca nie musi wysyłać powiadomienia. Podobnie w przypadku obywateli Ukrainy, którzy mają np. zezwolenie na pobyt stały lub są zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie innych przepisów, są np. absolwentami polskiej szkoły ponadpodstawowej lub studentami studiów stacjonarnych na polskiej uczelni.
Ważną zmianę dotyczącą zatrudnienia w ramach powiadomienia wprowadziła styczniowa nowelizacja ustawy specjalnej o pomocy obywatelom Ukrainy. Do dotychczasowej treści dokumentu dodano m.in. do artykułu 22 ustępy 1b i 1c. W pierwszym z nich czytamy:
„1b. Jeżeli zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, o którym mowa w art. 114 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r. poz. 2354, z późn. zm.3)), zostało udzielone z zastrzeżeniem wymogu powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, przepisu ust. 1a nie stosuje się.”
Oznacza to, że jeżeli cudzoziemiec otrzymał zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, w którym widnieje powołanie na art. 22 ustawy specjalnej o pomocy obywatelom Ukrainy (dotyczący powiadomienia), pracodawca bezwzględnie powinien wysłać powiadomienie do właściwego urzędu pracy.
Drugi dodany ustęp (1c) dotyczy sytuacji, w której obywatel Ukrainy rozpoczął pracę przed udzieleniem zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (z powołaniem na art. 22 ustawy specjalnej o pomocy obywatelom Ukrainy). Czytamy w nim, że w takim przypadku bieg terminu, 14 dni, na wysłanie powiadomienia rozpoczyna się w dniu doręczenia decyzji o udzieleniu tego zezwolenia obywatelowi Ukrainy.
Przydatne informacje
Na stronie internetowej Urzędu Pracy m.st. Warszawy czytamy:
„Złożenie powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy nie podlega opłacie. Składane powiadomienia nie podlegają weryfikacji, Urząd Pracy prowadzi jedynie ich ewidencję. Zmiana pracodawcy wymaga uzyskania nowego powiadomienia. Nowe powiadomienie na aktualne dane należy złożyć również w przypadku obniżenia: wysokości wynagrodzenia, liczby godzin pracy lub wymiaru czasu pracy. Nie ma możliwości wycofania/anulowania, ani skorygowania złożonego powiadomienia. Ponadto każde zawarcie z cudzoziemcem kolejnej umowy, wiąże się z koniecznością złożenia nowego powiadomienia o podjęciu pracy.
Jeżeli upłynął termin przeznaczony na złożenie powiadomienia pracodawca nie ma możliwości doprowadzenia do sytuacji zgodnej z prawem poprzez wysłanie powiadomienia po okresie 14 dni. W takim przypadku konieczne jest ponowne powierzenie pracy temu cudzoziemcowi (nawiązanie nowej umowy), od którego liczony jest nowy okres 14 dni przewidziany na złożenie powiadomienia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.”
Źródło:
Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Urząd Pracy m.st. Warszawy.
