Można dziś odnieść wrażenie, że niemal w każdej dziedzinie życia dzieje się rewolucja. Nie inaczej jest też w przypadku edukacji. Postęp technologiczny, który spotyka się z wiedzą w tradycyjnych formach przekazu, nowe sposoby nauczania, niekończący się materiał naukowy wywołują presję, by uczyć się coraz więcej, coraz dłużej i coraz intensywniej. Tej tendencji warto powiedzieć zdecydowane „NIE”.

Do czego więc należy dążyć w sferze edukacyjno-rozwojowej? Czego się uczyć? Jak można wspomagać się w efektywnym, skutecznym rozwoju? Z jakich osiągnięć technologii warto skorzystać? By znaleźć odpowiedzi na te pytania warto zwrócić uwagę na bieżące trendy czy wyniki badań dotyczących kompetencji miękkich oraz potrzeb rozwojowych obecnych pracowników.

Czego pracownicy chcą się uczyć?

Obecny system i ilość informacji do przyswojenia wzmagają wrażenie, że trzeba uczyć się więcej, by być mądrzejszym. Nie o to jednak chodzi. Ważne, żeby wiedzieć, gdzie szukać wiedzy, być świadomym, jakich informacji potrzebujemy i poświęcać czas na naukę tych wyselekcjonowanych, niezbędnych tematów.

Według badań przeprowadzonych w 2022 roku przez firmę szkoleniową Nowe Motywacje oraz instytut badawczy Mobile Institute opisanych w raporcie „Kompetencje miękkie i potrzeba ich rozwoju^. Jak uczą się obecnie pracownicy?”[1] najchętniej rozwijanymi kompetencjami były obsługa klienta, zarządzanie stresem oraz rozwiązywanie konfliktów. Na kolejnych miejscach znalazły się współpraca w zespole, zarządzanie czasem i organizacja pracy czy zarządzanie projektami.

Trendy w edukacji i rozwoju

Obszar learning & development rozwija się w niesamowitym tempie. Nie sposób nadążyć za topowymi metodami nauki, bo w ich miejsce natychmiast pojawia się już kilka nowych. Co będzie królować w tym roku? Wśród kluczowych trendów w dziedzinie edukacji należy wymienić digital learning, microlearning, data-driven learning, extended reality (XR) czy znane już upskilling, reskilling oraz nieco enigmatyczny right-skilling.

·      Digital learning

Digital learning to współczesna metoda nauczania opierająca się na wykorzystaniu nowych narzędzi cyfrowych. Ma umożliwić użytkownikom uczenie się na różne sposoby, niezależnie od tego, czy są to spotkania z trenerem twarzą w twarz, uczenie się na odległość (asynchroniczne lub synchroniczne), czy też uczenie się mieszane. Nie chodzi zatem o zwykłą digitalizację treści edukacyjnych, ale o swoisty zestaw metod edukacyjnych. Digital learning spaja w sobie wielość metod, rozwiązań oraz form, dzięki czemu doskonale koresponduje z postępującymi na rynku pracy oraz w branży edukacji zmianami. Jego popularność będzie wzrastać wraz z kolejnymi przekształceniami, których doświadczać będzie rynek – przede wszystkim ze względu na elastyczność tej metody nauczania i możliwość całkowitego jej dostosowania do danych okoliczności.

·      Microlearning

Microlearning, czyli nauka w małych kawałkach, umacnia swoją pozycję jako ulubiona i skuteczna metoda nauczania np. dla pracowników korporacji. Brak czasu sprawia, że najchętniej uczą się oni tego, czego w danej chwili faktycznie potrzebują. Podczas gdy koncepcja microlearningu jest taka sama od początku istnienia pojęcia, sposób jej realizacji ulega ciągłej transformacji. Dobrymi prykładami microlearningu w 2022 roku były treści z TikToka czy reelsy na Instagramie. Rosnąca popularność tych nowych form wideo wpłynęła intensywnie na uczenie się - pakowanie informacji w krótkie, trafiające w punkt filmiki okazało się doskonałym sposobem na zapewnienie zaangażowania uczących się. W microlearningu dobrze sprawdza się także interaktywne angażowanie odbiorców, polegające na tworzeniu programów szkoleniowych opierających się na mikronauczaniu, po którym następuje interakcja ze strony użytkownika – np. w formie quizów itp.  

·      Data-driven learning

Przyszłość e-learningu należy także do inteligentnych platform edukacyjnych, zdolnych do interpretowania danych i wykorzystywania ich w procesie szkoleniowym. Platformy edukacyjne mogą obecnie diagnozować potrzeby rozwojowe, informować trenerów, gdy uczniowie potrzebują pomocy czy rekomendować treści na podstawie celów edukacyjnych i poziomów kompetencji użytkowników. Taki poziom dostrojenia oznacza, że trenerzy są w stanie tworzyć dla każdego spersonalizowane ścieżki edukacyjne, tym samym zapewniając maksymalne zaangażowanie i optymalną przyswajalność informacji. Nauka oparta na danych koncentruje się na uczniu, skupia na dostarczaniu jak najbardziej dopasowanych treści i przekazuje feedback w czasie rzeczywistym, zapewniając jednocześnie dostęp do szerokiej gamy treści edukacyjnych.

·      Extended reality (XR)

Szkolenia wykorzystujące XR (rzeczywistość rozszerzona) coraz bardziej zyskują na popularności. Obejmują one wszelkie technologie immersyjnego uczenia się tj.: VR (rzeczywistość wirtualna), AR (rzeczywistość rozszerzona) oraz MR (rzeczywistość mieszana). Wykorzystywanie tych metod w szkoleniach i procesach edukacyjnych znacznie zwiększa zaangażowanie oraz interakcje uczestnika, wpływając tym samym pozytywnie na poziom przyswajalności wiedzy. Szkolenia z wykorzystaniem technologii XR zyskają kluczowe znaczenie zwłaszcza w przypadku potencjalnie niebezpiecznych zawodów. Pracownik, biorąc udział w tego typu szkoleniach, będzie miał okazję zmierzyć się z prawdopodobnymi niebezpiecznymi sytuacjami w całkowicie bezpiecznym środowisku.

·      Upskilling, reskilling i right-skilling

Upskilling, reskilling, a nawet right-skilling pozostają w czołówce trendów edukacyjnych na najbliższe miesiące. Czym są? Upskilling opiera się na zaopatrzeniu pracownika w bardziej zaawansowane umiejętności, poszerzaniu jego kompetencji, zdobywaniu szerszej wiedzy czy doświadczenia w ramach danego stanowiska. Reskilling jest procesem wewnątrz organizacji, podczas którego pracownicy, by realizować się na innym, nowym stanowisku zdobywają dodatkowe kwalifikacje i nowe umiejętności. Right-skilling odnosi się z kolei do przekwalifikowania pracowników i pozyskania osób o odpowiednich umiejętnościach, aby wypełnić luki.

W rzeczywistości, której podstawową cechą charakterystyczną jest zmiana, pracownicy będą w pewien sposób zmuszeni do wykształcenia nowych umiejętności, przyjęcia nowych ról i zaktualizowania swoich kompetencji, aby wzmacniać swoją konkurencyjność na rynku pracy.

Według Raportu WEF Future of Jobs 2020 pracodawcy posiadają środki, aby przekwalifikować i podnieść kompetencje osób w bezprecedensowej liczbie, wdrożyć precyzyjne sieci bezpieczeństwa, które uchronią zastąpionych pracowników, i stworzyć szyte na miarę mapy, które ukierunkują ich na miejsca pracy przyszłości. Jednak wysiłki na rzecz wsparcia osób dotkniętych obecnym kryzysem nie nadążają za tempem zmian.^[2]

Formy rozwojowe na wyciągnięcie ręki

Rozwój technologiczny w dziedzinie learning & development w połączeniu z tradycyjnymi metodami nauczania gwarantuje dostęp do swoistego wachlarza form rozwojowych, dostosowanych do oczekiwań oraz potrzeb nawet najbardziej wymagających użytkowników. Dzięki nim mogą realizować strategię microlearningu, nauki on demand i całkowicie dopasować drogę samorozwoju do trybu życia. Z czego można więc skorzystać w procesie nauki?

·      Szkolenia digital learning

To obecnie jedna z najpopularniejszych zdalnych form rozwojowych. Jest ona udostępniana uczestnikom online i w prosty sposób pomaga w uzupełnieniu wiedzy pracownika. Forma ta niesie też ze sobą wiele korzyści. Wśród nich warto podkreślić m.in. możliwość realizacji szkolenia w wybranym przez uczestnika miejscu i czasie czy wiele form przekazu.

·      Produkcje filmowe

Z produkcji filmowych w łatwy i przyjemny sposób jesteśmy w stanie przyswoić dużą ilość informacji. Metodycznie napisany scenariusz, a także odpowiedni montaż zapewniają nie tylko dobre wrażenia wizualne, ale także efektywną naukę. Produkcje filmowe mogą zostać dokładnie dostosowane do grupy odbiorców pod względem zawartości informacji, długości czy przedstawionych w nich sytuacji.

·      Platformy szkoleniowe

To zintegrowana przestrzeń, na której zgromadzone są informacje niezbędne dla uczestników szkolenia. Wspierają proces szkoleniowy na wszystkich jego etapach. Uczestnik danego projektu może w sposób ciągły poszerzać wiedzę w obrębie tematyki szkolenia, korzystając z zamieszczonych na platformie materiałów.

·      Video speaker

To jeden z materiałów edukacyjnych, który ma na celu wprowadzenie uczestników w temat szkolenia. Narzędzie to opiera się na trzech filarach: prezentacji, filmie szkoleniowym oraz praktycznych ćwiczeniach indywidualnych.

·      Video coach

Jest to intensywny trening behawioralny, podczas którego wykorzystuje się tablet. Ma on na celu wytworzenie trwałych nawyków za pomocą wielokrotnego, szybkiego treningu. Wielokrotność powtórzeń oraz bieżąca korekta zachowań dają gwarancję nabycia nowej umiejętności.

·      Pigułka wiedzy

To dodatkowe porcje wiedzy oferowane uczestnikom szkoleń jeszcze przed spotkaniem z trenerami. Należą do nich m.in. inspirujące artykuły, streszczenia książek czy filmy.

·      Podcasty

To nagrania audio, które można wykorzystać we wszystkich tematach, w których materiał jest możliwy do opisania słowami, bez prezentacji wizualnej. Przewagą podcastów nad wieloma innymi formami jest fakt, iż można ich posłuchać gdziekolwiek i kiedykolwiek chcemy oraz wielokrotnie. Dodatkowo podcasty pozwalają na stworzenie całej serii dotyczącej wielu wątków pobocznych dla jednego głównego tematu.

·      Technologie VR

Wirtualna rzeczywistość to medium natywne, które pozwala na całkowite zaangażowanie się w temat szkolenia. W VR bowiem poruszamy się i funkcjonujemy w taki sam sposób, jak w normalnej rzeczywistości. Możemy podnosić przedmioty, upuszczać je, przesuwać, wchodzić w różnego rodzaju interakcje. Taki poziom interakcji i zaangażowania gwarantuje wysoki poziom przyswajania wiedzy.

Od teorii do praktyki – jak mogą wyglądać współczesne formy rozwojowe?

Teoria to jedno, ale w praktyce niekiedy może być trudno wyobrazić sobie, jak dokładnie działają różnego rodzaju formy rozwojowe. Warto więc przyjrzeć się przykładom przytaczanym przez ekspertów.

I tak na przykład digital learning oferuje nieskończoność interesujących rozwiązań, wśród których każdy może znaleźć coś dla siebie. Jednym z ich kreatorów jest e-mmersja – marka z portfolio firmy Nowe Motywacje, która zajmuje się dostarczaniem usług rozwojowych.

„Produkcje digital learningowe e-mmersji oferują nowe rozwiązania w zakresie e-edukacji. Nie ograniczamy się do klasycznych e-learningów, które kiedyś przypominały interaktywne Power Pointy. Oferujemy np. sfabularyzowane gry decyzyjne z wykorzystaniem nagrań wideo, podczas których uczestnik wciela się w daną rolę, a decyzje, które podejmie zdecydują o sukcesie albo porażce w osiągnięciu celu. Tworzymy więc kontekst osadzony w rzeczywistości pracownika, podajemy realne sytuacje oraz ich możliwe konsekwencje. Jest to nasza odpowiedź na zmiany kulturowo-społeczno-generacyjne, i co ważne, włączenie sfery emocji do procesu kształcenia. Nasi klienci korzystają z różnych form szkoleniowych, bo przekonują się o ich skuteczności i zasięgu, który dzięki dzisiejszej technologii jest właściwie nieograniczony” – opowiada Martyna Habior, Menedżerka ds. produkcji e-learningowych e-mmersji.

Zafascynować mogą nie tylko treści digitalowe, ale także świat audiowizualny. Ekspertami w tej dziedzinie są specjaliści z Anymovies – drugiej z marek własnych firmy Nowe Motywacje.

„W AnyMovies oczarowujemy klientów światem audiowizualnym, przekładając treści edukacyjne na język filmowy. Oferujemy angażujące opowieści oparte na autentyzmie, a także umożliwiamy odbiorcom identyfikowanie się z bohaterami wystawionymi na przeróżne działania. Nasze produkcje fabularne, takie jak seriale edukacyjne, są niezwykle efektywne pod kątem przyswajania wiedzy przez widzów. Wysokie zaangażowanie uczestników wynika z wykorzystania ich nawyków przeniesionych z popularnych platform streamingowych. Dzięki łatwo przyswajalnej formie filmu fabularnego lub serialu edukacyjnego odbiorca poszerza swoje kompetencje za pomocą rozrywki. W EduSeries stawiamy na niekonwencjonalne pomysły, jak chociażby zaprezentowanie przyszłości elektromobilności w formie serialu detektywistycznego. Dodatkowym walorem produkcji fabularnych jest współpraca z profesjonalnymi aktorami, którzy w wiarygodny sposób przenoszą na ekran sytuacje i zachowania znane z codzienności grupy docelowej” – mówi Barbara Marmuszewska, Menedżerka ds. produkcji filmowych z Anymovies.

Learning & development = wyzwanie?

Słowo „wyzwanie” już od jakiegoś czasu kojarzy się z L&D i to się nie zmieni. Rok 2023 nadchodzi z perspektywą recesji i głębokiej transformacji w większości firm. Edukacja oraz metody nauczania nadal będą musiały dostosowywać się i wspierać organizacje w każdej nowej sytuacji, w jakiej mogą się znaleźć. Będzie rosła potrzeba podnoszenia i zmiany kwalifikacji oraz popyt na zróżnicowane, angażujące, istotne treści edukacyjne dostępne na wyciągnięcie ręki.

W tym aspekcie niezwykle ważna pozostaje świadomość HR-owców i chęć rozwoju obszaru learning & development w firmach. Specjaliści HR świadomi tego, jakie kompetencje pracownicy definiują jako najbardziej kluczowe, w jakich obszarach chcą się rozwijać i które formy rozwojowe są dla nich najbardziej adekwatne, mogą tworzyć kulturę rozwoju odporną na wszelkie kryzysy.

Choć na drodze do rozwoju obszaru L&D w 2023 roku czeka wiele trudności, a wśród nich inflacja czy rosnące koszty na rynku usługowym, to odpowiednie podejście organizacji oraz wsparcie działów HR w kreowaniu rozwiązań korespondujących z potrzebami pracowników stanowią receptę na sukces.