Mniej spamu, ale coraz bardziej niebezpieczny

Spadkowi ogólnej ilości spamu towarzyszy wzrost liczby niechcianych wiadomości e-mail, które stanowią potencjalne zagrożenie. Do oszukiwania użytkowników spamerzy równie chętnie stosują stare i sprawdzone metody, jak i sztuczki nie widziane nigdy wcześniej. Na czele listy źródeł spamu znajdują się Indie, Indonezja oraz Brazylia, a Polska zajmuje niechlubne 8. miejsce. Z naszego kraju pochodzi niemal 3,3 proc. globalnego spamu.

W III kwartale 2011 r. odsetek oszukańczych wiadomości e-mail w ruchu spamowym wzrósł 20-krotnie: z 0,1 proc. w II do 2 proc. Spamerzy stosują różnorodne metody socjotechniczne. Z jednej strony, osoby atakujące wykorzystują stare i wypróbowane sztuczki, wysyłając oferty e-mail "w imieniu" serwisów gier online w celu kradzieży nazw użytkowników i haseł lub fałszywe powiadomienia od znanych organizacji, które zawierają odsyłacze do strony phishingowej. Z drugiej strony, coraz powszechniejsze stają się ataki wieloetapowe. Przykładowo pojawiły się wiadomości e-mail, które zawierały zaproszenie do wzięcia udziału w sondażu w zamian za wynagrodzenie. Użytkownicy, którzy kliknęli odsyłacz, znaleźli się na stronie zawierającej formularz sondażu badającego zadowolenie klientów. Po wypełnieniu i wysłaniu go zostali przekierowani do kolejnego formularza, proszącego o podanie pełnych danych dotyczących karty kredytowej w celu wypłacenia obiecanego wynagrodzenia. Informacje te zostały wykorzystane do wyczyszczenia kont, a nie przelania gotówki.

Tymczasem ilość spamu phishingowego wzrosła tylko nieznacznie i wynosiła 0,03 proc. całego ruchu pocztowego. Udział ataków na Facebooka wzrósł o 5 proc., co pozwoliło temu portalowi awansować z 5. miejsca na 3. w rankingu najpopularniejszych celów phishingowych. Po raz pierwszy w historii w rankingu znalazły się tylko dwa banki.

W III kwartale poziom spamu charakteryzował się stałym spadkiem, z wyjątkiem wzrostu w ostatnim tygodniu września, gdy udział niechcianych wiadomości wynosił 82,1 proc.

"Mimo spadku ilości spamu w ruchu pocztowym, jego zawartość stała się bardziej niebezpieczna. W omawianym okresie średni odsetek spamu zawierającego szkodliwe załączniki osiągnął rekordowo wysoki poziom 5,3 proc. Przyczyną tego wzrostu, jak również analogicznego wzrostu ilości spamu reklamującego treści dla dorosłych, jest okres letnich wakacji oraz "druga fala" globalnego kryzysu gospodarczego. W czasie letniego spowolnienia - które teraz dodatkowo pogorszył niepewny klimat finansowy - spamerzy sięgają po formy oszustw, które pozwolą im utrzymać się w biznesie." - powiedziała Daria Gudkowa, szefowa działu analizy i badań zawartości w Kaspersky Lab.

Utrzymał się zwiększony poziom spamu zawierającego szkodliwe załączniki. Spamerzy stosowali zarówno standardowe sztuczki przekonywania użytkowników do otwarcia załączników, jak i nowe, bardziej wyrafinowane metody. Spośród tych ostatnich powszechne było wysyłanie e-maili z "groźnymi" tematami, rzekomo zaszyfrowanymi tekstami oraz szkodliwymi załącznikami. Oszuści mieli nadzieję, że użytkownicy otworzą załącznik, aby dowiedzieć się, co zawiera nieczytelny e-mail.

Średni odsetek wiadomości e-mail ze szkodliwymi załącznikami wzrósł o 1,17 proc. i stanowił 5,03 proc. Tak jak w poprzednich dwóch kwartałach, rosyjski i amerykański ruch pocztowy zawierał spory odsetek szkodliwych załączników (odpowiednio 9,8 proc. i 9,5 proc.). Na trzecim miejscu znalazła się Wielka Brytania: w tamtejszym ruchu pocztowym szkodliwe załączniki stanowiły 7,3 proc., co stanowi wzrost o 1,1 proc. w stosunku do poprzedniego kwartału.

Poziomy wykrytych szkodliwych programów w poczcie e-mail w III kwartale 2011 r.

W III kwartale 2011 r. utrzymał się główny trend 2011 roku: coraz więcej spamu pochodzi z krajów rozwijających się. Do największych źródeł spamu należały Indie (+0,7 proc.), Indonezja (+4,7 proc.) oraz Brazylia (+0,8 proc.). Polska znalazła się na 8. miejscu listy największych źródeł spamu z wynikiem 3,3 proc.

Kraje, z których pochodzi najwięcej spamu – III kwartał 2011 r.

Jednocześnie nastąpiły znaczące zmiany w rozkładzie spamu według kategorii. W porównaniu z poprzednim kwartałem znacznie spadła ilość spamu związanego z edukacją (-39,9 proc.). Spadek odnotowały również inne kategorie spamu na zamówienie, takie jak "Podróżowanie i turystyka" (-4,3 proc.) oraz "Inne towary i usługi" (-1,6 proc.). Wzrosła za to ilość spamu rozprzestrzenianego za pośrednictwem programów partnerskich: "Lekarstwa oraz towary i usługi związane ze zdrowiem" oraz "Treści dla dorosłych".